Zumaiako hitz bereziak: Trongoilo

Erabiltzailearen aurpegia Euskara Txanpan 2019ko mai. 10a, 10:39

Hitz ezaguna ekarri dugu aste honetan, haur txikiak dituztenek sarri erabiltzen dutena. Zuek ere hitzak proposatu edo oharrak egin nahi badituzue, idatzi lasai euskaratxanpan@zumaia.eus helbidera (Xabier).

Kolpe baten ondorioz kopeta edo bekokian irteten den koskorrari deitzen zaio ‘trongoilo’ Zumaian. Beste herri batzuetan ere erabiltzen dira antzeko hitzak; Ondarroan, esate baterako ‘trunpail’ esaten dute. Hara ondarru berbetan guneko azalpena: burukoa nahiz beste nonbaitekoa koskorra zen; bekokikoa trunpalle. Saka eitze; bekokixaz paeta jorau te trunpallak urtetza (Bultza egin diote; bekokiaz horma jo du, eta koskorra irten zaio). 

R.M. Azkueren hiztegian jasota daude hitz hauek: trongil, trongotu, tronpoilo eta trunbulu. Orotariko Euskal Hiztegian beste hauek ere bai: trunpilo, trupillo, tronpeillo, trumil, trumulu eta trupulu. Hala ere, batzuetan adiera zabalagoa ematen zaie hitz horiei: koskorra oro har, handidura, landare eta zuhaitzei ateratzen zaizkien irtengune edo konkorrak…

Alberto Urangak hauxe kontatu zion Abelin Linazisorori 2009an argitaratutako elkarrizketan: “Balneaxoko hortan gelditzeko esan zien eta nik, andadios!, ospa!, bizikeletakin kiñaa ein nian eta jo zikak kulatakin buruan: ospera!, eman ziak! Baina aurrea, aurrea, eta aurrea ein eta etxeaino. Itxian kura ein zien. Baina… oaindikan ere hamentxe zikat trongoilua”.